Giãn dây chằng đầu gối: Bao lâu thì khỏi và cần làm gì để mau lành?

Một cú xoay người đột ngột trên sân bóng, một pha tiếp đất không may mắn, hay đơn giản là một bước hụt chân khi đi trên đường – đó là những tình huống quen thuộc có thể dẫn đến chấn thương giãn dây chằng đầu gối. Đây là một trong những loại chấn thương thể thao và sinh hoạt phổ biến nhất, gây ra cơn đau, sưng nề và cản trở khả năng vận động.

Ngay sau khi chấn thương xảy ra, hai câu hỏi lớn nhất hiện lên trong đầu người bệnh là: “Bao lâu thì khỏi?” và “Cần làm gì để mau lành?“. Việc hiểu rõ về bản chất tổn thương, có một kỳ vọng thực tế về thời gian phục hồi và áp dụng các biện pháp chăm sóc đúng cách tại nhà chính là những yếu tố quyết định giúp bạn quay trở lại với cuộc sống năng động một cách nhanh chóng và an toàn.

1. Hiểu đúng về chấn thương giãn dây chằng đầu gối

Trước hết, cần hiểu rằng “giãn dây chằng” là một thuật ngữ dân gian. Về mặt y học, đây là tình trạng bong gân khớp gối, tức là tổn thương xảy ra ở các dây chằng. Dây chằng là những dải mô sợi cứng chắc, có vai trò kết nối các xương lại với nhau và giữ cho khớp gối được ổn định.

Khớp gối có 4 dây chằng chính:

• Dây chằng chéo trước (ACL) và chéo sau (PCL)
• Dây chằng bên trong (MCL) và bên ngoài (LCL)

“Giãn dây chằng” là cách nói nhẹ nhàng nhất của tình trạng bong gân, thường tương ứng với tổn thương độ 1. Tuy nhiên, chấn thương này được phân loại thành 3 cấp độ rõ ràng:

• Độ 1 (Nhẹ – Giãn dây chằng): Dây chằng bị kéo căng quá mức nhưng không bị rách, chỉ có tổn thương ở mức độ vi thể. Đây là trường hợp phổ biến nhất.
• Độ 2 (Vừa – Rách một phần): Dây chằng bị rách một phần, gây ra mất vững khớp ở mức độ nhẹ.
• Độ 3 (Nặng – Đứt hoàn toàn): Dây chằng bị đứt hoàn toàn, khiến khớp gối trở nên rất lỏng lẻo và mất vững.

2. Thời gian phục hồi dự kiến

Thời gian để một dây chằng bị tổn thương có thể lành lại phụ thuộc hoàn toàn vào cấp độ của chấn thương. Dưới đây là các mốc thời gian tham khảo:

Với bong gân Độ 1 (Giãn dây chằng)

Đây là trường hợp có thời gian phục hồi nhanh nhất. Với việc chăm sóc đúng cách, các triệu chứng đau và sưng thường sẽ giảm đáng kể trong vài ngày đầu.

• Thời gian phục hồi dự kiến: Từ 2 đến 4 tuần.
• Lộ trình: Bạn có thể cần nghỉ ngơi hoàn toàn trong vài ngày đầu, sau đó từ từ quay trở lại các hoạt động nhẹ nhàng. Hầu hết mọi người có thể đi lại bình thường sau 1-2 tuần và quay lại các hoạt động thể thao sau khoảng 3-4 tuần khi đã hết đau và khớp gối linh hoạt trở lại.

Với bong gân Độ 2 (Rách một phần)

Tổn thương này cần nhiều thời gian hơn để các sợi dây chằng có thể tự sửa chữa và liền lại.

• Thời gian phục hồi dự kiến: Từ 6 đến 8 tuần, đôi khi lâu hơn.
• Lộ trình: Bạn có thể cần phải sử dụng nạng trong một thời gian để giảm tải trọng lên gối. Việc đeo nẹp gối để cố định và bảo vệ khớp cũng thường được chỉ định. Quá trình vật lý trị liệu dưới sự hướng dẫn của chuyên gia là rất quan trọng trong giai đoạn này để lấy lại sức mạnh và sự ổn định cho khớp gối.

Với bong gân Độ 3 (Đứt hoàn toàn)

Đây là một chấn thương nghiêm trọng. Dây chằng khi đã đứt hoàn toàn sẽ không thể tự liền lại được.

• Thời gian phục hồi dự kiến: Phụ thuộc vào phương pháp điều trị.
• Lộ trình: Bác sĩ sẽ cần phải thăm khám và đánh giá để quyết định hướng điều trị phù hợp, có thể là điều trị bảo tồn (tập mạnh cơ để bù trừ) hoặc phẫu thuật tái tạo dây chằng. Nếu phẫu thuật, quá trình phục hồi để có thể quay lại chơi thể thao thường mất từ 6 đến 9 tháng hoặc lâu hơn.

3. Các bước hỗ trợ tại nhà

Đối với các trường hợp giãn dây chằng nhẹ (Độ 1), việc chăm sóc đúng cách tại nhà là yếu tố quyết định.

Giai đoạn cấp tính (48-72 giờ đầu)

Đây là giai đoạn quan trọng nhất để kiểm soát sưng và đau. Hãy tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc R.I.C.E:

• Rest (Nghỉ ngơi): Hạn chế tối đa việc đi lại và dồn trọng lượng lên chân bị đau.
• Ice (Chườm đá): Chườm túi đá (bọc qua khăn) lên vùng gối bị đau trong 15-20 phút, lặp lại sau mỗi 2-3 giờ.
• Compression (Băng ép): Dùng băng thun để băng nhẹ nhàng quanh khớp gối để hạn chế sưng.
• Elevation (Kê cao chân): Kê chân bị thương cao hơn mức tim khi bạn ngồi hoặc nằm.

Giai đoạn phục hồi (Sau 72 giờ)

Khi cơn đau và sưng cấp tính đã giảm bớt, bạn có thể bắt đầu quá trình phục hồi.

Những việc NÊN làm:

• Bắt đầu vận động nhẹ nhàng: Đừng bất động khớp gối quá lâu. Hãy bắt đầu với các động tác co duỗi gối nhẹ nhàng trong giới hạn không đau để lấy lại tầm vận động.
• Chườm ấm: Ở giai đoạn này, chườm ấm có thể giúp thư giãn cơ bắp, tăng lưu thông máu và thúc đẩy quá trình chữa lành.
• Tập các bài tập làm mạnh cơ: Khi đã hết đau, hãy tập trung vào các bài tập làm mạnh cơ tứ đầu đùi và cơ đùi sau để tăng cường sự ổn định cho khớp gối.

Những việc CẦN TRÁNH:

• Không quay lại chơi thể thao quá sớm: Đây là sai lầm phổ biến nhất, dễ dẫn đến tái chấn thương và làm tổn thương nặng hơn.
• Không xoa bóp dầu nóng, rượu thuốc ngay sau khi bị thương: Sức nóng sẽ làm tăng sưng và viêm trong giai đoạn cấp.
• Tránh các động tác xoay vặn hoặc đổi hướng đột ngột cho đến khi khớp gối hoàn toàn bình phục.

Lời kết

Hành trình phục hồi sau chấn thương giãn dây chằng đầu gối đòi hỏi sự kiên nhẫn và hiểu biết. Thời gian “bao lâu thì khỏi” phụ thuộc rất nhiều vào mức độ tổn thương ban đầu. Tuy nhiên, việc “cần làm gì để mau lành” lại nằm phần lớn trong tay bạn. Bằng cách xử lý đúng cách trong giai đoạn đầu và tuân thủ một lộ trình phục hồi hợp lý, bạn đang tạo ra nền tảng tốt nhất để khớp gối của mình lành lại một cách vững chắc, giúp bạn tự tin trở lại với nhịp sống năng động thường ngày.

 Lưu ý quan trọng: Bài viết này chỉ mang mục đích chia sẻ thông tin và kiến thức tham khảo, không nhằm mục đích chẩn đoán hay thay thế cho lời khuyên từ các chuyên gia y tế. Thời gian phục hồi có thể thay đổi tùy thuộc vào cơ địa và mức độ tổn thương của mỗi người. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chính xác.