Đau Thần Kinh Tọa: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị

Cơn đau khởi phát từ vùng thắt lưng, lan xuống mông và chân là triệu chứng điển hình của đau thần kinh tọa – tình trạng xảy ra khi dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc viêm kích thích. Đây không phải là một bệnh độc lập mà là hậu quả của nhiều bệnh lý khác nhau ở cột sống hoặc vùng mông.

Bài viết sẽ giúp hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị đúng cách sẽ giúp bạn kiểm soát cơn đau hiệu quả, phục hồi vận động và phòng ngừa tái phát.

Các Nguyên Nhân Bệnh Lý Gây Ra Đau Thần Kinh Tọa

Cơn đau thần kinh tọa không tự nhiên xuất hiện – nó thường bắt nguồn từ các vấn đề cơ học hoặc viêm nhiễm ở vùng cột sống thắt lưng.

Thoát vị đĩa đệm

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra đau thần kinh tọa. Khi lớp bao xơ của đĩa đệm bị rách, phần nhân nhầy tràn ra ngoài, chèn ép rễ thần kinh tọa. Người bệnh cảm thấy đau nhức lan dọc từ lưng xuống chân, kèm tê rần, yếu cơ.

Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng thoát vị có thể tiến triển, làm giảm khả năng vận động và gây teo cơ chi dưới.

Thoái hóa cột sống và hẹp ống sống

Quá trình lão hóa tự nhiên khiến cột sống xuất hiện các gai xương, làm hẹp ống sống – nơi dây thần kinh tọa đi qua. Khi không gian này bị thu hẹp, dây thần kinh bị chèn ép, gây ra đau, tê bì và hạn chế vận động.

Trượt đốt sống

Một đốt sống bị trượt ra khỏi vị trí ban đầu sẽ khiến rễ thần kinh bị kéo giãn hoặc kẹt lại giữa các đốt sống. Người bệnh thường cảm thấy đau âm ỉ vùng thắt lưng, tăng lên khi đứng lâu hoặc cúi người.

Hội chứng cơ hình lê

Cơ hình lê nằm ở sâu trong vùng mông, bao quanh dây thần kinh tọa. Khi cơ này bị co cứng hoặc viêm, nó có thể chèn ép lên dây thần kinh tọa, gây ra đau lan xuống đùi và cẳng chân – đặc biệt là khi ngồi lâu hoặc leo cầu thang.

Chấn thương hoặc nguyên nhân khác

Các chấn thương cột sống, u cột sống, viêm khớp hoặc nhiễm khuẩn vùng thắt lưng đều có thể gây kích thích dây thần kinh tọa và gây đau.

Nhận Biết Các Triệu Chứng Điển Hình

Các triệu chứng của đau thần kinh tọa thường xuất hiện đột ngột và khu trú theo đường đi của dây thần kinh.

Đặc điểm cơn đau

• Đau thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể, bắt đầu từ thắt lưng – lan xuống mông, mặt sau đùi và cẳng chân.
• Cảm giác đau có thể nhói như điện giật, bỏng rát hoặc âm ỉ kéo dài.
  Đau tăng khi ngồi lâu, cúi gập người, ho hoặc hắt hơi.

Biểu hiện thần kinh kèm theo

• Tê bì, châm chích hoặc nóng rát ở vùng mông và chân.
• Yếu cơ chân, đặc biệt khi nhón gót hoặc duỗi bàn chân.
• Một số trường hợp nặng có thể mất cảm giác hoặc mất phản xạ gân gót.

Xem thêm: Tê Bì Chân Tay: Khi Nào Là Do Tuần Hoàn Máu Kém, Khi Nào Là Bệnh Thần Kinh Ngoại Biên?

Các Phương Pháp Điều Trị Đau Thần Kinh Tọa Không Phẫu Thuật

Phần lớn các trường hợp đau thần kinh tọa có thể cải thiện mà không cần phẫu thuật, nếu người bệnh được điều trị sớm và đúng cách. Mục tiêu điều trị là giảm đau, giảm viêm, giải phóng chèn ép và phục hồi vận động.

Sử dụng thuốc điều trị

Bác sĩ sẽ kê các nhóm thuốc giúp giảm viêm, giảm đau và giãn cơ:

• Thuốc giảm đau – kháng viêm (NSAIDs): Giúp giảm viêm quanh rễ thần kinh, cải thiện cơn đau nhanh chóng.
• Thuốc giãn cơ: Làm giảm co thắt cơ cạnh cột sống, hỗ trợ thư giãn vùng bị chèn ép
  Thuốc giảm đau thần kinh: Áp dụng trong trường hợp đau mạn tính, kéo dài.
• Vitamin nhóm B (B1, B6, B12): Giúp tái tạo và nuôi dưỡng dây thần kinh tổn thương.

Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài vì có thể gây tác dụng phụ cho gan, thận và dạ dày.

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

Đây là phương pháp điều trị nền tảng giúp phục hồi vận động, giảm đau và ngăn tái phát.

• Chiếu tia hồng ngoại, sóng ngắn, điện trị liệu: Giúp giảm đau, tăng tuần hoàn máu tại vùng thắt lưng.
• Kéo giãn cột sống thắt lưng: Làm giảm áp lực lên đĩa đệm và rễ thần kinh.
  Các bài tập cơ lưng – bụng: Giúp ổn định cột sống, tăng sức mạnh và giảm tái phát cơn đau thần kinh tọa.

Việc tập luyện nên được hướng dẫn bởi chuyên viên vật lý trị liệu để đảm bảo đúng kỹ thuật.

Chườm nóng – lạnh và nghỉ ngơi hợp lý

Trong giai đoạn cấp tính:

• Chườm lạnh 15–20 phút/lần giúp giảm sưng viêm.
• Khi cơn đau đã giảm, chuyển sang chườm ấm để thư giãn cơ và kích thích lưu thông máu.

Nghỉ ngơi 1–2 ngày khi đau dữ dội, nhưng tránh nằm lâu vì dễ gây cứng khớp và yếu cơ. Người bệnh nên vận động nhẹ nhàng trở lại sớm.

Thay đổi lối sống và chế độ sinh hoạt

Một số thay đổi nhỏ trong thói quen hằng ngày giúp cải thiện rõ rệt:

• Duy trì tư thế ngồi – đứng – ngủ đúng.
• Không bê vật nặng, không cúi người đột ngột.
• Giữ cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên cột sống.
• Tập luyện thường xuyên như đi bộ, bơi, yoga giúp tăng độ dẻo dai và giảm tái phát đau thần kinh tọa.

Xem thêm: Tư Thế Ngủ Đúng Cho Người Bị Đau Lưng và Đau Vai Gáy

Các phương pháp hỗ trợ điều trị khác

Bên cạnh việc dùng thuốc và vật lý trị liệu, một số phương pháp hỗ trợ khác cũng được áp dụng để giúp giảm đau và cải thiện chức năng vận động ở người bị đau thần kinh tọa, bao gồm:

• Châm cứu: Sử dụng các kim siêu mảnh cắm vào những huyệt đạo nhất định trên cơ thể, giúp kích thích lưu thông máu, giảm viêm và thư giãn cơ bắp. Phương pháp này đã được chứng minh có hiệu quả trong việc giảm đau mạn tính và cải thiện khả năng vận động.
• Nắn chỉnh cột sống: Bác sĩ trị liệu thần kinh cột sống thực hiện các thao tác điều chỉnh nhẹ nhàng trên cột sống để khôi phục sự cân bằng cấu trúc, giảm áp lực chèn ép lên dây thần kinh tọa

Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?

Đau thần kinh tọa là tình trạng phổ biến, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, cơn đau có thể tiến triển nặng, ảnh hưởng lâu dài đến chức năng vận động. Vì vậy, người bệnh cần chủ động thăm khám sớm khi xuất hiện những dấu hiệu bất thường dưới đây:

• Cơn đau kéo dài trên 1 tuần mà không cải thiện.
• Đau dữ dội, tê bì, yếu liệt chân hoặc khó kiểm soát tiểu tiện.
• Đau sau chấn thương vùng thắt lưng hoặc xuất hiện kèm sốt, sụt cân.

Kết Luận

Đau thần kinh tọa là hậu quả của nhiều bệnh lý như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống hoặc cơ hình lê co thắt. Mặc dù gây khó chịu và hạn chế vận động, phần lớn người bệnh có thể kiểm soát hiệu quả bằng điều trị bảo tồn, kết hợp thuốc, vật lý trị liệu và thay đổi lối sống.

Đừng để cơn đau kéo dài ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn — hãy thăm khám sớm để được chẩn đoán đúng nguyên nhân và điều trị toàn diện.

Xem thêm: THE ROOT RG3 hỗ trợ kháng viêm, giảm đau, chức năng vận động kinh hoạt, tăng sức đề kháng cơ thể