Lịch sử hồng sâm Hàn Quốc: Từ vị thuốc hoàng cung đến “báu vật” toàn cầu

Giới thiệu

Khi nhắc đến Hàn Quốc, bên cạnh K-pop hay Kimchi, Nhân sâm chính là một trong những biểu tượng văn hóa và niềm tự hào quốc gia không thể thay thế. Trong đó, Hồng sâm (Red Ginseng) nổi bật lên như một di sản quý giá, một “báu vật” mang trong mình câu chuyện lịch sử hàng ngàn năm. Nhưng làm thế nào một củ rễ cây đơn thuần lại có một hành trình phi thường, từ một vị thuốc bí truyền trong hoàng cung đến một sản phẩm chăm sóc sức khỏe được cả thế giới tin dùng?

Câu trả lời không chỉ nằm ở công dụng, mà còn ở một lịch sử đầy thăng trầm, gắn liền với sự sáng tạo, nỗ lực bảo tồn và khát vọng nâng tầm giá trị của người Hàn Quốc.

Những Ghi Chép Đầu Tiên: Nhân Sâm, “Vàng Trắng” Của Triều Tiên Cổ Đại

Lịch sử của Nhân sâm trên bán đảo Triều Tiên đã có từ rất sớm, với những ghi chép trong các văn tự cổ có niên đại hơn 2,000 năm. Với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu lý tưởng, Nhân sâm Triều Tiên (sau này là Hàn Quốc) được công nhận có chất lượng vượt trội so với các vùng khác.

Trong các triều đại Goguryeo, Silla và Goryeo, sâm tươi được xem là một cống phẩm quý giá nhất, chỉ dành riêng cho vua chúa, hoàng tộc và được dùng làm quà tặng ngoại giao cho các hoàng đế Trung Hoa. Nó được coi là “vàng trắng”, một biểu tượng của quyền lực và sức khỏe. Tuy nhiên, sâm tươi có một nhược điểm chí mạng: nó rất khó bảo quản và vận chuyển đi xa.

Bước ngoặt lịch sử: Sự ra đời của hồng sâm dưới triều đại Joseon

Vào khoảng thế kỷ 18 dưới triều đại Joseon, người Hàn Quốc đã phát minh ra một phương pháp chế biến đột phá để giải quyết vấn đề bảo quản sâm tươi. Thay vì chỉ phơi khô thông thường (tạo ra Bạch sâm), họ đã sáng tạo ra quy trình hấp sâm bằng hơi nước ở nhiệt độ cao rồi mới đem đi sấy khô.

Quy trình này đã tạo ra một phép màu:

• Về bảo quản: Củ sâm sau khi chế biến có thể bảo quản trong nhiều năm mà không mất đi dược tính.
• Về dược tính: Quá trình hấp nhiệt đã làm thay đổi cấu trúc hóa học bên trong củ sâm, làm sản sinh ra nhiều hợp chất Ginsenoside mới, quý hiếm (như Rg3, Rh2) và tăng cường hoạt tính của các hợp chất sẵn có. Củ sâm từ “tính hàn” (mát) của sâm tươi chuyển thành “tính ôn” (ấm, trung hòa), giúp nó trở nên lành tính và phù hợp với nhiều thể trạng hơn.

Sản phẩm mới này có màu đỏ hoặc nâu sẫm đặc trưng, và cái tên Hồng sâm (Hongsam) ra đời từ đó. Đây không chỉ là một phát minh về bảo quản, mà là một bước tiến vĩ đại trong việc nâng cao giá trị dược liệu của củ sâm.

Thời kỳ độc quyền của chính phủ và sự ra đời của thương hiệu quốc gia

Nhận thấy giá trị kinh tế và sức khỏe to lớn của Hồng sâm, vào cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20, triều đình và sau này là chính phủ Hàn Quốc đã thiết lập một hệ thống độc quyền quản lý toàn bộ ngành công nghiệp sâm.

Năm 1899, Cục Quản lý Sâm của hoàng gia được thành lập. Đến những năm 1940, thương hiệu “Cheong Kwan Jang” (nghĩa là “sản phẩm chính hãng, được đóng gói tại nhà máy do chính phủ quản lý”) ra đời. Sự độc quyền này đảm bảo một tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt, từ khâu trồng trọt (chỉ dùng sâm đủ 6 năm tuổi) đến khâu sản xuất, giúp xây dựng một niềm tin vững chắc vào “sâm chính phủ” và đưa danh tiếng của Hồng sâm Hàn Quốc lan rộng khắp châu Á.

Kỷ nguyên khoa học: Khi ginsenoside được “giải mã”

Từ giữa thế kỷ 20, các nhà khoa học trên khắp thế giới bắt đầu tập trung “giải mã” những bí mật bên trong Hồng sâm. Hàng loạt các nghiên cứu đã được tiến hành để phân lập và xác định các hoạt chất Ginsenoside.

Khoa học đã chứng minh những gì y học cổ truyền đã đúc kết qua hàng ngàn năm:

• Tăng cường miễn dịch: Các nghiên cứu xác nhận khả năng của Hồng sâm trong việc kích hoạt các tế bào miễn dịch.
• Cải thiện năng lượng: Cơ chế chống mệt mỏi được làm sáng tỏ ở cấp độ tế bào.
• Hỗ trợ thần kinh: Các bằng chứng về khả năng bảo vệ tế bào não và cải thiện trí nhớ được công bố.
• Cải thiện tuần hoàn máu, hỗ trợ sinh lý… và nhiều công dụng khác lần lượt được khoa học xác thực.

Thời kỳ này đã chuyển đổi vị thế của Hồng sâm từ một phương thuốc dựa trên kinh nghiệm thành một sản phẩm sức khỏe được khoa học công nhận trên toàn cầu.

Toàn cầu hóa: Hành trình chinh phục thế giới

Sau khi chính phủ Hàn Quốc nới lỏng chính sách độc quyền vào cuối những năm 1990, ngành công nghiệp sâm đã bùng nổ với sự tham gia của nhiều công ty tư nhân. Họ đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển, tạo ra các công nghệ chế biến tiên tiến hơn (như công nghệ enzyme, chiết xuất nhiệt độ thấp) và đa dạng hóa sản phẩm.

Hồng sâm không còn chỉ ở dạng củ khô, mà đã có mặt trong các sản phẩm tiện lợi như tinh chất, viên nang, bột, trà, nước uống… Điều này đã giúp Hồng sâm tiếp cận dễ dàng hơn với người tiêu dùng trên toàn thế giới, trở thành một trong những sản phẩm bổ sung sức khỏe từ thiên nhiên được ưa chuộng nhất.

Kết luận: Di sản vượt thời gian

Lịch sử của Hồng sâm là một câu chuyện đầy tự hào của người dân Hàn Quốc. Từ một cống phẩm hoàng cung, qua một phát minh chế biến tình cờ mà vĩ đại, đến sự quản lý chất lượng nghiêm ngặt của chính phủ và cuối cùng là sự chứng thực của khoa học hiện đại, Hồng sâm đã khẳng định được vị thế không thể thay thế của mình.

Ngày nay, Hồng sâm không chỉ là một sản phẩm sức khỏe, mà còn là một di sản văn hóa, một biểu tượng của sự chăm sóc sức khỏe bền bỉ và tinh hoa của đất trời Hàn Quốc.

“Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo.”

Nguồn Tham Khảo:

• Bioconversion, health benefits, and application of ginseng and red ginseng in dairy products. National Center for Biotechnology Information. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6049797/)
• Red ginseng monograph. National Center for Biotechnology Information. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6190493/)
• Asian ginseng. Mount Sinai Health Library. (https://www.mountsinai.org/health-library/herb/asian- ginseng)
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. (https://tamanhhospital.vn/benh/)
• Nhà thuốc An Khang. (https://www.nhathuocankhang.com/)